Καρκίνος Ουροδόχου Κύστης

Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι η 9η πιο κοινή μορφή καρκίνου σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα υψηλότερα ποσοστά αναφέρονται στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Αυστραλία. Εκτιμώνται 261.000 νέες περιπτώσεις οι οποίες διαγιγνώσκονται, και 115.000 θάνατοι κάθε έτος. Σχετικά χαμηλά ποσοστά του καρκίνου της ουροδόχου κύστης παρατηρούνται στις Χώρες της Άπω Ανατολής. Στην Ευρώπη, ο καρκίνος ουροδόχου κύστης είναι η 5η συνηθέστερη καρκινική διάγνωση, και η 9η κύρια αιτία θνησιμότητας από καρκίνο. Ακόμη, έρευνες δείχνουν ότι επηρεάζει πιο συχνά άνδρες από ότι γυναίκες. Η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου της ουροδόχου κύστης αυξάνει με την ηλικία. Όγκοι στην κύστη εμφανίζονται σπάνια πριν την ηλικία των 40 με 50, ενώ προκύπτουν συνηθέστερα στην έβδομη δεκαετία της ζωής.

Προέλευση και Σταδιοποίηση

Στην πλειονότητα τους (90%), οι κακοήθεις όγκοι προέρχονται από το μεταβατικό επιθήλιο. Οι υπόλοιποι όγκοι (10%) αντιπροσωπεύονται από τα καρκινώματα του πλακώδους επιθηλίου (7%), τα αδενοκαρκινώματα (2%) και τα σαρκώματα, που προέρχονται από τον εξωστήρα μυ (1%). Οι όγκοι της κύστης από το μεταβατικό επιθήλιο μπορεί να είναι μονήρεις ή πολλαπλοί. Παρουσιάζουν συνήθως μορφή θηλώματος, με λεπτή βάση, που επικάθεται στην επιφάνεια της κύστης. Διαθέτουν πολλαπλές προεκβολές, σαν μικρά πλοκάμια, που του προσδίδουν και θυσανωτή όψη.

Σπανιότερα, η εμφάνιση των όγκων είναι συμπαγής, με ευρεία βάση πρόσφυσης, ανάπτυξη κατά πλάτος και ανώμαλη επιφάνεια. Εδώ υπεισέρχεται και ο βαθμός της διαφοροποίησης των κυττάρων (grade). Αποδεικνύεται ότι οι όγκοι θηλωματώδους εμφάνισης είναι συχνά επιφανειακοί, με καλώς διαφοροποιημένα κύτταρα (grade I), ενώ οι συμπαγείς όγκοι είναι διηθητικοί και αποτελούνται από αδιαφοροποίητα κύτταρα (grade II ή III). Από τους άλλους όγκους, τα καρκινώματα από πλακώδες επιθήλιο (squamous cell carcinomas) που είναι συχνά συμπαγείς και διηθητικοί όγκοι, παρατηρούνται σε καταστάσεις χρόνιων φλεγμονών της κύστης. Ομοίως παρατηρούνται εκείνοι που προκαλούνται από τη λιθίαση ή τα ξένα σώματα της κύστης (καθετήρες Foley).

Κατηγορίες καρκίνου ουροδόχου κύστης

Επιφανειακός καρκίνος ουροδόχου κύστης ή καρκίνωμα μεταβατικού επιθήλιου(TCC)

Το καρκίνωμα μεταβατικού επιθήλιου αποτελεί το 90% των καρκινωμάτων της ουροδόχου κύστεως. Μπορεί να είναι θηλώδες ή μη θηλώδες. Συνήθως, οι μη θηλώδεις όγκοι είναι και διηθητικοί. Στο 20% των περιπτώσεων ανευρίσκονται εστίες πλακώδους μετάστασης και στο 7% αδενικής μετάπλασης.

Στάδιο της νόσου: Τa και Τ1

Όγκοι σταδίου Ta:

Οι όγκοι σταδίου Τa περιορίζονται στο ουροθήλιο και το εξωφυτικό τους μέρος έχει θηλωματώδη διάταξη. Δεν διαπερνούν το ουροθήλιο προς την υποβλεννογόνια στοιβάδα του συνδετικού ιστού ή τον εξωστήρα μυ.

Όγκοι σταδίου T1:

Οι όγκοι σταδίου Τ1 εξορμούνται από το ουροθήλιο αλλά διηθούν τη βασική μεμβράνη, η οποία διαχωρίζει το ουροθήλιο από τα βαθύτερα στρώματα. Οι Τ1 όγκοι εισβάλουν στη βασική μεμβράνη αλλά όχι τόσο βαθιά ως τον εξωστήρα μυ.

Καρκίνος ουροδόχου κύστης in situ

To καρκίνωμα in situ (Cis) περιεγράφηκε για πρώτη φορά από τον Melicow το 1952 ως περιοχή υπερπλασίας και αναπλασίας σε ένα φαινομενικά κατά τα άλλα φυσιολογικό υγιή βλεννογόνο της κύστεως. Τόνισε τη δυνητική διηθητική ικανότητα της βλάβης αυτής. To καρκίνωμα in situ χαρακτηρίζεται ως ένα επίπεδο, μη διηθητικό, επιφανειακό νεόπλασμα με δυνητικά υψηλού βαθμού κακοήθεια. Τα κακοήθη κύτταρα διηθούν μόνο το επιθήλιο του βλεννογόνου, σε ολόκληρο το πάχος. Είναι ένας όγκος με απρόβλεπτη συμπεριφορά και με υψηλό ρυθμό προόδου της νόσου (31-83%). Στους ασθενείς με Cis εμφανίζονται πρόωρα μεταστάσεις (50-75%). Η νόσος μπορεί να εμφανιστεί είτε ως εστιακή (focal), είτε ως διάχυτη (diffused), είτε να συνυπάρχει με κάποια άλλη μορφή καρκίνου του ουροθηλίου. Το Cis υπάρχει σε δυο μορφές: ένας επιθετικός τύπος, που έχει την ικανότητα να αναπτύσσεται σε ένα συμπαγή διηθητικό όγκο, και ένας λιγότερο επιθετικός τύπος (carcinoma paradoxicum), που δεν έχει ικανότητα διήθησης και μετάστασης.

Υπάρχουν 3 κλινικές μορφές:

• Το ασυμπτωματικό εστιακό Ca in-situ(focal)
• Το συμπτωματικό διάχυτο πρωτοπαθές(diffused)
• Το καρκίνωμα ίn situ που συνδυάζεται με επιφανειακούς όγκουςTα-Τ1.

Διηθητικός καρκίνος ουροδόχου κύστης

Στάδια T2-T3-T4

Σε αυτές τις κατηγορίες ανήκουν οι μυοδιηθητικοί όγκοι της ουροδόχου κύστης, καθώς και οι όγκοι όπου δημιουργείται εξωκυστική επέκταση. Το στάδιο T2a περιλαμβάνει την εισβολή στην εσωτερική στοιβάδα του μυϊκού χιτώνα. Το T2b είναι βαθύτερο και καταλαμβάνει και το εξωτερικό μισό του μυϊκού χιτώνα. Η νόσος Τ3 αποτελεί επέκταση της νόσου στους περικυστικούς ιστούς. Παθολογικά, η νόσος Τ3α είναι μικροσκοπική επέκταση στον ιστό του περικυστικού λίπους, ενώ η ασθένεια T3b είναι μακροσκοπική επέκταση. Η νόσος T4a είναι εισβολή του στρώματος του προστάτη, της μήτρας ή του κόλπου. Tο στάδιο T4b είναι εισβολή του πυελικού τοιχώματος ή του κοιλιακού τοιχώματος.

Καρκίνος Ουροδόχου Κύστης: Συμπτώματα και διάγνωση

Κύριο σύμπτωμα του καρκίνου της ουροδόχου κύστης αποτελεί η αιματουρία. Αυτή μπορεί να είναι ορατή με γυμνό μάτι (μακροσκοπική) ή να γίνεται αντιληπτή αποκλειστικά στη γενική εξέταση ούρων (μικροσκοπική). Συνήθως δε συνοδεύεται από πόνο ή ενόχληση.

Άλλα συμπτώματα του καρκίνου της ουροδόχου κύστης αποτελούν τα κάτωθι:

• Συχνοουρία ή επιτακτική ούρηση
• Αίσθηση πόνου ή βάρους στην περιοχή των νεφρών, στη λεκάνη ή τη σπονδυλική στήλη
• Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις
• Ακούσια απώλεια βάρους ή ανορεξία

Η διαδικασία που ακολουθείται για τη διάγνωση του καρκίνου της ουροδόχου κύστης περιέχει μια λίστα εξετάσεων, η οποία πρέπει να ακολουθείται για κάθε ασθενή που παρουσιάζει αιματουρία. Στη διαδικασία αυτή περιλαμβάνονται τα εξής:

• Λήψη ιατρικού ιστορικού και κλινική εξέταση
• Κυτταρολογική εξέταση ούρων
• Αξονική τομογραφία και υπολογιστική ουρογραφία
• Υπερηχογράφημα ουροδόχου κύστης, νεφρών και προστάτη
• Γενικό εργαστηριακό έλεγχο

Θεραπεία

Κυστεοσκόπηση

Πρώτο βήμα για τη θεραπεία του καρκίνου της ουροδόχου κύστης αποτελεί η κυστεοσκόπηση, η οποία είναι μία ενδοσκοπική τεχνική. Θεωρείται από τις σημαντικότερες «διαγνωστικές ουρολογικές εξετάσεις» για την διερεύνηση του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος. Η εξέταση διαρκεί μικρό χρονικό διάστημα και γίνεται με τοπική αναισθησία. Μπορεί να γίνει στο ιατρείο του Ουρολόγου, αν είναι εξοπλισμένο με τον κατάλληλο ενδοσκοπικό εξοπλισμό. Κατά την εξέταση αυτή, με την βοήθεια ενός εύκαμπτου κυστεοσκοπίου διαμετρήματος ολίγων χιλιοστών, έχουμε την δυνατότητα να ελέγξουμε την ουρήθρα. Εξετάζονται τα εξής ενδεχόμενα:

• Βλάβη στον σφιγκτήρα ή στένωμα
• Αλλοίωση στο τοίχωμά της ουροδόχου κύστης
• Βλάβη στα στόμια των ουρητήρων,
• Αύξηση στο μέγεθος του προστάτη στους άντρες
• Ύπαρξη λίθων ή κάποιου όγκου μέσα στη ουροδόχο κύστη

Ο ασθενής μετά την κυστεοσκόπηση μπορεί να εμφανίσει ήπια ενόχληση κατά τη διάρκεια της ούρησης, καθώς και συχνοουρία. Οι ενοχλήσεις αυτές δεν διαρκούν πάνω από 2-4 ώρες και αντιμετωπίζονται με κοινά παυσίπονα.

Όγκος Κύστης: Ενδοσκοπική αφαίρεση

Η αντιμετώπιση του καρκίνου της ουροδόχου κύστης στις μέρες μας επιβάλλει την ελάχιστη επεμβατική θεραπευτική προσέγγιση. Η συνηθέστερη επέμβαση είναι η ενδοσκοπική αφαίρεση του όγκου. Πραγματοποιείται και λήψη τυχαίων βιοψιών από όλο το τοίχωμα της ουροδόχου κύστης, για την καλύτερη αξιολόγηση των ευρημάτων – σταδιοποίηση. Χρησιμοποιείται ένα ειδικό όργανο, το «ρεζεκτοσκόπιο». Αυτό περιέχει ένα σύνολο φακών με ειδικό σύστημα ψυχρού φωτισμού και κάνουλες για τον έλεγχο της ροής των υγρών. Διαθέτει μια ηλεκτρική αγκύλη, η οποία κόβει – καυτηριάζει – τους ιστούς κάνοντας αιμόσταση, ή laser το οποίο εξαχνώνει. Με το όργανο αυτό εντοπίζεται ο όγκος και, με ειδική τεχνική και κατάλληλους χειρισμούς, αφαιρείται ή εξαχνώνεται. Ο τρόπος αφαίρεσης διαφέρει ανάλογα με τη θέση, το σχήμα και τη σύσταση του.

Η διουρηθρική εκτομή όγκου πραγματοποιείται με ελαφρά μέθη ή επισκληρίδιο αναισθησία. Η διάρκεια της επέμβασης είναι ανάλογη με το μέγεθος, τη θέση και τη σύσταση του όγκου. Σε μερικές περιπτώσεις συνιστάται και τοποθέτηση καθετήρα ουροδόχου κύστης για 24 ώρες. Η διάρκεια της νοσηλείας είναι περίπου μια ημέρα, ενώ η νοσηρότητα της επέμβασης είναι ελάχιστη. Αμέσως μετά την επέμβαση διενεργείται ιστολογική εξέταση στο χειρουργικό παρασκεύασμα, οπότε και κρίνεται αν χρειάζεται περαιτέρω συμπληρωματική θεραπεία.

Όγκος Κύστης: Ριζική Κυστεκτομή

Με την Ριζική Κυστεκτομή πραγματοποιείται ολική αφαίρεση της κύστης, ενώ αφαιρούνται κι άλλα όργανα. Αυτά είναι οι παράπλευροι λεμφαδένες και τα γεννητικά όργανα. Δηλαδή, στον άνδρα γίνεται ταυτόχρονα αφαίρεση του προστάτη και των σπερματοδόχων κύστεων, ενώ στις γυναίκες αφαιρείται η μήτρα, οι ωοθήκες και μέρος του πρόσθιου κολπικού τοιχώματος. Σε περιπτώσεις που είναι αποδεδειγμένη η καρκινική διήθηση στην ουρήθρα, γίνεται παράλληλα και ουρηθρεκτομή. Η επέμβαση αυτή μπορεί να γίνει με τρεις τρόπους:

• Με την παραδοσιακή ανοιχτή επέμβαση, κάνοντας μια τομή στην κοιλιακή χώρα.
• Λαπαροσκοπικά, όπου όμως περιορίζεται ο έλεγχος και το οπτικό πεδίο του χειρουργού.
• Με τη Ρομποτική μέθοδο Da Vinci.

Μετά από την αφαίρεση της ουροδόχου κύστης, ο χειρουργός δημιουργεί ένα νέο τρόπο αποθήκευσης των ούρων στο σώμα, μια νεοκύστη. Κατασκευάζει νέα δίοδο για να εξέρχονται τα ούρα, είτε μέσα από την ουρήθρα είτε σε εξωτερικό σάκο συλλογής ούρων. Η επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία. Η παραμονή του ασθενή στο νοσοκομείο εξαρτάται από την επιλογή της χειρουργικής μεθόδου και την μετεγχειρητική κατάσταση του ασθενούς. Γενικά, κυμαίνεται μεταξύ 5-9 ημερών.

Ο ιατρός Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος Χρήστος Α. Αντωνόπουλος είναι εξειδικευμένος στη Χειρουργική Ουρολογία και στην Ανδρολογία. Εάν υποπτεύεστε ανάπτυξη καρκίνου της ουροδόχου κύστης, ή για οποιαδήποτε άλλη ανάγκη σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του για περισσότερες πληροφορίες.